صحابه در قرآن

صحابه در قرآن کتاب گرانسنگ خدا، فرار از جهاد را که از بزرگترین گناهان است به پیروان پیامبر نسبت داده است: «... و روز حنین آنگاه که انبوهى لشکرتان شما را به شگفت آورده بود ولى براى شما سودى نداشت و زمین با همه فراخیش بر شما تنگ شد و به دشمن پشت گردید.» «1» مسلمانان در آن جنگ بیش از ده هزار نفر بودند و جز هفت تن (على بن ابیطالب، عباس، پسرش فضل، ربیعه و ابى سفیان فرزندان حارث بن عبد المطلب، اسامه بن زید، عبیدة بن ام ایمن، و اسلمه) که در رکاب پیامبر به نبرد ادامه دادند، کسى بر جا نماند. دیگران از آتش و عار پرهیز نکردند و زندگى دنیاى گذران را بر آخرت جاویدان برگزیدند. آزرم از خدا و رسول را فرو نهادند و در حالى که پیامبر ایشان را مى‏نگریست گریختند. «2» و خداوند فرمود: «و چون تجارتى یا بازیچه‏اى ببینند پراکنده مى‏شوند و به جانب آن مى‏روند و تو را همچنان ایستاده رها مى‏کنند.» «3» روایت شده است که اصحاب چون خبر رسیدن قافله بازرگانى را شنیدند نماز با پیامبر و شرم از او را رها ساختند و همین عمل را در مورد لهو نیز انجام دادند. «4» کسانى که در زندگى او چنین بوده‏اند چگونه ممکن نیست که پس از مرگش یکسره روى از آیین او برتابند؟ نیز خداوند فرموده است: «بعضى از ایشان تو را در تقسیم صدقات به بیداد ستم مى‏کنند.» «5» حمیدى در جمع بین صحیحین در مسند انس بن مالک در حدیث یازدهم از مجموعه متفق علیه روایت کرده است: «گروهى از انصار در هنگام تقسیم غنائم جنگ حنین و زمانى که پیامبر از اموال هوازن به برخى از قریش 100 شتر بخشید گفتند: خداوند پیامبر را ببخشد، به قریش بخشید و ما را وا نهاد در حالى که خون دشمن از شمشیرهاى ما مى‏چکد.» «6» حمیدى در این حدیث از انس روایت کرده که انصار گفتند: «به گاه شدت و گرفتارى ما را فرا مى‏خوانند ولى غنیمت را به غیر ما مى‏بخشند.» ابن شهاب مى‏گوید سخن ایشان به پیامبر رسید و او براى اصحاب روشن ساخت که به خاطر تألیف قلوب چنین کرده است. سپس در روایت زهرى از انس آمده است که پیامبر به اصحاب فرمود: «به زودى پس از من بلاى شدید خواهید یافت، پایدارى ورزید تا خدا و پیامبرش را دیدار کنید.» انس گفته است: ما پایدار نبودیم. «7» ( 1). توبه: 25 ( 2). تفسیر کبیر، ج 16، ص 21، تفسیر آلوسى، ج 10، ص 66، الدر المنثور، ج 3، ص 223 ( 3). جمعه: 11 (4). تفسیر الخازن، ج 4، ص 288 و روح المعانى، ج 28، ص 91 ( 5). توبه: 58 (6). صحیح البخارى، ج 4، ص 114، تفسیر الخازن، ج 2، ص 250، الدر المنثور، ج 3، ص 250 به عبارت دیگر ( 7). بخارى، ج 4، ص 114 و 200، صحیح مسلم، ج 2، ص 430